شاید اگر از علاقه‌مندان هنر و صنایع دستی معاصر و فاخر باشید، نام میناکاری به گوش شما خورده باشد. باوجود تمام توضیحاتی که در فضای اینترنت موجود است، قصد داریم تا به ساده‌ترین و روان‌ترین شکل شما را با اینکه میناکاری چیست آشنا کنیم. بنابراین همراه ما باشید تا با این هنر زیبا و قدیمی و البته نفیس آشنا کنیم.

میناکاری چیست؟

در قدم اول بدانید میناکاری زیر مجموعه هنرهای صنایع دستی است. امروزه قطب اصلی میناکاری در ایران شهر زیبا و تاریخی اصفهان است. معمولا میناکاری برروی مس انجام می‌شود که البته برروی طلای و نقره نیز قالب عمل آوری است. میناکاری یا میناسازی هنری است با سابقه‌ای در حدود پنج هزار سال دارد و امروزه در ایران کانون تولید میناکاری شهر اصفهان است و استادان برجسته‌ای در تولید آثار مینا مشغول به فعالیت هستند. نزدیک‌ترین معنای لغوی برای مینا به معنی آسمان آبی است و دقیقا تصوری که اکنون با شنیدن معنی آن در ذهن شما نقش بسته است کاملا درست است.

رنگ زمینه زیر نقوش اکثرا به رنگ‌های آبی، سبز و قرمز است که اگر به چشم هنر به داخل ظروف نقش بسته مینا بنگریم یادآور پهنای زیبای آبی آسمان است. هنر میناکاری یا همان میناسازی هنری است که با آتش و خاک و نقاشی برروی آن اجین شده است.

قدمت میناکاری چقدر است

همانطور که گفته شد میناکاری قدمتی بیش از ۵ هزار سال دارد. برای مثال شش انگشتر طلا مربوط به سیزده سده پیش از میلاد در قبرس یافت شده که نمونه‌ای از میناکاری مرصع است و یا مجسمه معروف زئوس که در یونان پیدا شده مربوط به پانصد سال پیش از میلاد است. یکی از این نمونه‌های قدیمی بازوبندی از طلا به همراه میناکاری‌های تزیین شده بر روی آن است که مربوط به دوران هخامنشیان است. در حال حاضر این اثر باستانی در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری می‌شود.

البته باید بدانیم اوج این هنر در دوره سلجوقیان بوده که تهیه ظروف برنجی و میناکاری مرسومیت داشته‌است و این آثار به کشور‌های همسایه نیز فرستاده می‌شده‌است.

آموزش میناکاری

انواع میناکاری یا میناسازی

به زبان ساده میناکاری یا همان میناسازی به دو دسته تقسیم بندی میشود.

• مینای خانه‌بندی
• مینای نقاشی

در مینای خانه بندی که به مینای سیمی نیز معروف است از مفتول‌های بسیار نازک استفاده می‌شود. مفتول‌ها را به شکل دلخواه درمی‌آورند و با چسب روی قطعه کار قرار داده با یک لعاب شیشه‌ای روی آن را می‌پوشانند. سپس آن را در داخل کوره‌ای با حدود ۱۰۰۰ درجه حرارت قرار می‌دهند و مفتول‌ها به قطعه کار جوش می‌خورند. در مرحله بعد رنگ‌های مخصوص میناکاری را که به شکل پودر است را بر روی سطح کار پر می‌کنند. بعد از آنکه سطح کار یکسان و هموار شد آن را به مدت ۳ دقیقه در داخل کوره‌ای با حرارتی حدود ۱۰۰۰ درجه قرار می‌دهند. مفتول‌های با برنجی بعد از قرا گرفتن در کوره سیاه می‌شوند و باید با اسیدکاری رنگشان به حالت نخستین بازگردد.

اما در مینای نقاشی، روشی که امروزه در اصفهان مرسوم است نقش‌های مینا بر روی لعابی شفاف شکل می‌گیرد. بدین منظور و برای میناکاری، ابتدا استادی مسگر یا دواتگر می‌بایست که شیئ مربوطه را بر اساس طرح مورد نظر بسازد و سپس استادی میناکار روی آن را لعاب سفید رنگ بدهد. مرحله لعاب دهی سه یا چهار بار انجام می‌گیرد و هر بار نیز همراه با قرار گرفتن در کوره با ۷۰۰ درجه گرما هست تا رنگ لعاب ثابت شود.

سپس نقاشی روی این جسم سفیدرنگ انجام می‌شود و دوباره شی به کوره می‌رود تا در درجه‌ای در حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ درجه پخته شده و رنگ‌ها به شکل دلخواه در آیند. هم‌اکنون از رنگ‌های شیمیایی در نقاشی شی استفاده می‌گردد حال آنکه در گذشته رنگ‌های بکار گرفته شده گیاهی یا معدنی بودند.

مینا که طبعاً شفاف است شفافیت خود را از اکسید قلع به وجود می‌آورد. میناکاری روی مس انجام می‌شود. برای فراهم آوردن مینا ابتدا آن چیزی که می‌خواهند میناکاری کنند به هر شکل و هر اندازه باید به وسیله مس گر متخصص به شکل لازم درآید و پس از آن که ساخته شد استاد مینا کار به آن لعاب سفید رنگ می‌دهد معمولاً سه الی چهار بار لعاب داده می‌شود و در هر بار شی  به کوره می‌رود و حدود ۷۰۰ درجه حرارت می‌بیند تا رنگ لعابش ثابت شود بعد روی آن با رنگ‌های گوناگون نقاشی می‌شود.

سوغات سبزوار بسیار مورد توجه خیلی از ایرانیان و گردشگران خارج کشور قرار گرفته است.
سبزوار یکی دیگر از شهر های استان خراسان رضوی می باشد.
سبزوار  دروازه خراسان است و در غرب استان خراسان رضوی واقع شده است.
فاصله ی سبزوار تا مشهد مقدس ۲۲۰ کیلومتر می باشد.
می توان گفت کسانی که به زیارت امام هشتم راهی مشهد می شوند حتما با شهر زیبا و تاریخی سبزوار برخورده اند.
جالب است بدانید که نام قبلی شهر سبزوار بیهق بود.
سبزوار سومین شهر پرجمعیت استان خراسان رضوی است.
اولین شهر پرجمعیت خراسان رضوی مشهد است.
دومین شهر نیشابور و سومین شهر سبزوار.
سبزوار این شهر زیبا و تاریخی دارای جاذبه های گردشگری، سوغاتی های زیبا و رنگارنگ و همچنین صنایع دستی بسیار متعددی می باشد.
در ادامه با مستر سوغاتی همراه شوید تا بیشتر با سوغات سبزوار ، صنایع دستی سبزوار ، گردشگری سبزوار آشنا شوید.
خرید صنایع دستی

سوغات سبزوار

مهم ترین سوغات سبزوار کلوچه های زنجبیلی، محصولات کشاورزی مانند تخمه جابونی ( تخمه ژاپنی) و ادویه های سبزواری است.
کلوچه ی زنجبیلی یا زنجفیلی سبزوار یکی از مشهور ترین کلوچه ها است.
به این کلوچه کلوچه ی سبزواری هم گفته می شود.
از دیگر سوغات این شهر می توان به:

• زرشک
  
•  
• خشکبار

و … اشاره کرد.

صنایع دستی سبزوار

صنایع دستی سبزوار بسیار ارزشمند است زیرا این شهر  هنرمندانی ناب را پرورش داده و می دهد.
فرقی نمی کند در کجای ایران زندگی میکنیم همه جای ایران هنرمندانی وجود دارند که برای شهرشان صنایع دستی ارزشمندی را رو نمایی می کنند.
در ادامه با برخی از صنایع دستی سبزوار آشنا خواهیم شد:

• قالی بافی
  قالی بافی را بیشتر زنان روستا نشین در اطراف سبزوار انجام می دهند.
  قالی بافی یک هنر ارزشمند در میان سبزواری ها و همچنین ایرانیان است.
• گلیم و پلاس بافی
  گلیم و پلاس بافی در این شهر بسیار رواج دارد و کارگاه های به خصوصی در این زمینه تدارک دیده اند.
• فرت بافی
  پیش از این در سبزوار پوشاک زنان و کودکان در کارگاه های پارچه بافی و فرت بافی تهیه می شد.

از دیگر صنایع دستی و همچنین کار های سنتی سبزوار می توان به:

• آهنگری
• نمد مالی
• سفالگری
• رنگرزی
• خراطی

و … اشاره کرد.

گردشگری سبزوار

شهر زیبا و تاریخی سبزوار دارای جاذبه های گردشگری زیادی است.
گردشگرانی که به این شهر زیبا سفر می کنند از جاذبه های سبزوار بسیار خشنود می شوند.
طبیعت زیبای سبزوار چشم را نوازش می دهد.
برخی از این جاذبه های گردشگری شهر زیبای سبزوار:

• مصلی تاریخی سبزوار
• بقعه امام زاده یحیی
• مسجد جامع سبزوار
• منار مسجد
• آتشکده خانه دیو
• آتشکده میرمظفر
• خانه باغ اسکویی
• آرامگاه بقراط
• موزه مردم شناسی سبزوار
• حوضه هشت پایه
• سرای معمار زاده
• امام زاده سید قریش سبزوار
• عمارت امین التجار
• اقامتگاه بوم گردی زعفرانیه سبزوار
• روستای سبزوار
• آبشار برغمد
• روستای بلاش آباد
• مسجد خسرو شیر
• تپه عید گاه سبزواری ها
• سد یام
• سد خاکی سنگریزه ای سنگرد
• رودخانه دلبر
• کویر دو شاخ
• کاروانسرای فرامرز خان

صنایع دستی افغانستان و تاریخچه ی صنایع دستی افغانستان دارای اهمیت ویژه ای است، از آنجایی که هنر بخشی از فرهنگ و هویت یک کشور را نشان می دهد. اگر ما بخواهیم یک کشور را به خوبی بشناسیم باید هنر آن را مطالعه کنیم. هر کشور و فرهنگی، صنایع دستی خودش را دارد.

ساخت و فروش صنایع دستی افغانستان روش خوبی برای کمک کردن به اقتصاد کشور و معرفی کردن فرهنگ آن به ملت های دیگر است.

صنایع بومی و دستی، افتخار ملی
بدون شک یکی از افتخارات هر ملت و کشوری، صنایع بومی و دستی آن است. هنرهای سنتی، مجموعه هنرهای اصیل، بومی و مردمی هر کشور است که ریشه ‌های عمیق و استوار در اعتقادات آداب، عادات، رسوم، سنن و در مجموع فرهنگ معنوی جامعه دارد ‏و نمایشگر فرهنگ و تمدن اقوام بوده است. کلاه های زیادی در کشور افغانستان وجود دارد. کلاه پکول افغانی از کلاه هایی است که کاربرد زیادی دارد.

صنعت گران افغانستانی، معرف فرهنگ افغانستان
میراث‌ های فرهنگی و هنری که در طول قرون به آیندگان منتقل می ‌گردد دارای ارزش معنوی زیاد بود و بر پشتوانه های فرهنگی ـ هنری گذشتگان بنا شده است. افغانستان یکی از کشور های غنی در تنوع فرهنگی و هنری است. صنایع دستی در کشور افغانستان بسیار زیاد است. صنعتگران مرد و زن افغانستانی به خاطر تولید آثار هنری از مواد ساده ی پیرامون شان معروف هستند.

قدمت بالای صنایع دستی
صنایع دستی افغانستان از قدمت بسیار بالایی برخوردار می باشد. از لحاظ جغرافیایی افغانستان در جایی قرار گرفته است که از لحاظ تمدن با کشور هایی همچون ایران، یونان، هند و چین مشترک بوده است. این کشور از لحاظ تمدن به حدی بوده است که وقتی ابزار آلات وارد این خطه می شود، خود شروع به تولیداتی می کند که در ساختن تمدن جدید برای افغانستان نقش داشته است.

در افغانستان بنا بر اظهارات باستان شناسان، هزاران سال قبل کشاورزی و آبیاری وجود داشته است. همین امر باعث شده تا به سمت تولید محصولاتی بروند که نیازهای روزمره ی آن ها را بر آورده سازد. ابزارهایی که در زمینه ی کشاورزی و دامداری رفع نیاز کند.

صنایع دستی در افغانستان، در شهر های مختلف متفاوت است. در بخشی شهرها فلزکاری، خامک دوزی و در شهرهای دیگر شیشه کاری و نساجی وجود دارد که توانسته اند محصولات متنوع و زیبایی مثل انواع لباس افغانی را به ارمغان آورند.

تاریخچه صنایع دستی افغانستان
شناسایی فرهنگ و هنر، شناسایی ملت ها
برای شناسایی ملیت ها در تاریخ یک کشور و همچنین زندگانی پادشاهان یک منطقه جغرافیایی، شناسایی صنایع هنری نقش بسیار مهمی دارد. مردم در روزگاران قدیم، همواره تلاش می کردند تا زیباترین محصولات را برای پادشاهان آماده سازند.

تاریخچه صنایع دستی افغانستان بسیار طولانی می باشد. این کشور از نظر هنری متاثر از تمدن های بزرگی بوده است. کشور افغانستان معروف به قلب آسیا می باشد. به این معنی که کشور های مختلفی از جنبه های مختلف وابسته به این کشور بوده است.

راه ابریشم مهم ترین گذرگاه 
راه ابریشم، یکی از مهمترین گذرگاه های آن، کشور افغانستان بوده است. در این منطقه ی جغرافیایی پادشاهان مختلف با اختلاط با سایر پادشاهان و سایر تمدن ها که در ارتباط بوده است تمدن جدید بوجود آمده است.

صنایع کشاورزی، معماری، مجسمه سازی و حکاکی صنایعی هستند که در این کشور از همسایگان به ارث برده شده است.

در زمان تیموریان معماری، کشاورزی و نقاشی مدارس مشهور بوده است. سلطان محمود غزنوی که در دوره ی غزنویان بوده است، اوج پیشرفت و انکشاف صنایع دستی اتفاق افتاده است. دوره ای بوده است که افغانستان به عنوان مرکز علم و صنعت شناخته می شده است.

صنایعی که پیشرفت بسزایی داشته است عبارت ازمعماری کاشی، منسوجات، زرگری و حجاری است. علاوه بر این موارد در زمان سلطنت غزنویان شمشیر و خنجر در صنعت اسلحه سازی بسیار معروف بوده است. دو بنای معروف مسجد جامع هرات و منارجام در همین دوره ساخته شده است.در دوره تیموریان، روضه حضرت علی علیه السلام در مزار شریف و مسجد ابو نصر پارسا تعمیر شده است

. کانال کشی و باغداری از دیگر صنایعی است که در دوره های پادشاهان دیگر رونق داشته است. خرید صنایع دستی

قرن هجدهم آغاز دوره ی جدید پیشرفت
در قرن هجدهم با وجود برخی جنگ ها، صنایع دستی افغانستان در حیطه ی کرم ابریشم و منسوجات ابریشمی نیز توسعه یافته است.
در سال های اخیر قرن نوزدهم، کارخانه ای ساخته شد که صنایع در کشور افغانستان رونق دوچندان پیدا کرد. در این کارخانه به صورت مداوم به تولید اشیایی از جمله اسلحه، سکه، بوت، انواع پارچه ها تولید می شد.

توجه جدی به صنایع دستی در کنار صنایع ماشینی در اوایل قرن بیستم صورت گرفته است. دولت در این زمان توجه زیادی به صنایع دستی افغانستان مثل صنایع نساجی، گلیم بافی، قالین بافی و شال بافی نموده است.

حمایت دولت تا حدی پیش رفت که دولت محصولات خارجی را منع کرد و صنایع دستی در افغانستان توسعه ی خوبی پیدا کرد. کارخانه های زیادی در شهر های مختلف افغانستان بوجود آمد. از جمله در کابل و جبل سراج که کارخانه های نساجی رونق پیدا کرد.

از دیگر صنایع افغانستان کاشی کاری در استالف بوده است. محصولات در هزارستان و غزنی جوراب، دستکش و ژاکت بوده است. کشور افغانستان بعد از سال 1340 توانست در زمینه ی تولیدات کشاورزی، صنایع دستی، روغن و شکر به خود کفایی برسد. شمال افغانستان نیز به صنایع دیگری در خانه ها رو آورده بود، صنایع دستی مثل صابون سازی، تکه بافی و بافندگی فرش.

ظاهرخان فضایی را ایجاد کرده بود که صنایع دستی افغانستان رونق خوبی گرفته بود. به طوری که در شهر کابل، نزدیک به 300 کارخانه احداث شده بود. علاوه بر کابل در تمام کشور بیش از 5000 کارخانه ی کوچک و بزرگ درست شده بود. صنایع دستی مثل آنتیک سازی، سرامیک، شیشه سازی از دیگر صنایعی بوده است که مرکز مسافرت گردشگران شده است.

صنایع دستی افغانستان شامل چه محصولاتی می شود؟
با توجه به تاریخچه ای که از این صنایع بیان شد، می توان ذکر کرد که این صنایع شامل موارد زیر می شود:
انواع لباس افغانی دوزندگی، بافندگی، نساجی، معماری، نقاشی، کنده کاری، حکاکی، نجاری، فلزکاری، سرامیک سازی، کشاورزی، گنبدسازی، شیشه سازی، بوت دوزی، فلز کاری، عطاری، ادویه سازی، کلاه افغانی می باشد.

صنایع دستی افغانستانی نزد دانشمندان در سه حوزه مطالعه می شود. این حوزه ها عبارتند از صنعت باستان، قرون وسطی (دوره پس از اسلام) و صنایع معاصر.

 
خامک و صنایع دستی کشور افغانستان
خامک فضایی است برای معرفی و عرضه ی صنایع دستی کشور افغانستان. تیم خامک تلاش می کند تا بتواند به مرجعی تبدیل شود که معرفی جامعی از این محصولات ارائه شود. تیم خامک متشکل از کارشناسان و متخصصانی می باشد که می تواند این صنایع را به جهانیان بشناسد.