در ایران باستان هر روز روز جشن و پایکوبی بوده است و آن‌ها دنبال بهانه برای این کار نمی‌گشتند. شاید به همین دلیل روزهای مختلفی از سال را جشن می‌گرفتند و در کنار هم گرد هم می‌آمدند. یکی از جشن های ایران باستان جشن دیگان است که به آن خرم روز هم می‌گویند. این جشن‌ها مانند جشن دیگان ریشه در تاریخ ایرانیان دارند و باید آن‌ها را به نحوی پاس بداریم. در ادامه با این مطلب همراه باشید.

تاریخچه جشن دیگان

در گذشته‌های دور و زمانی که تمدن بر ایران گسترش یافته بود، مردم یک روز از هر ماه را با نام آن ماه نامگذاری می‌کردند. برای مثال جشن‌هایی مانند تیرگان، مردادگان، فروردینگان از این نوع جشن‌ها بودند. اما ماه دی یک استثنا است، چون در این ماه 3 روز را به عنوان دیگان جشن می‌گرفتند.

برای ایجاد حس شور و شادی میان مردم و گسترش مهربانی و کنار هم بودن در گاهشمار زرتشتی روزهای هشتم (دوم دی سال خورشیدی)، پانزدهم (نهم دی سال خورشیدی) و بیست و سوم دی ماه (هفدهم دی سال خورشیدی) را دیگان نامگذاری می‌کردند. به ترتیب این روزها را دی به آذر، دی به مهر و دی به دین می‌گفتند.

برخی از معبران اولین روز ماه را به نام خور روز (روز تولد خورشید) یا خرم روز می‌دانستند، به همین دلیل بساط جشن دیگان را در همان اولین روز ماه دی که با نام خورماه هم شناخته می‌شود برپا می‌کردند، همچنین نام دی در آیین کهن به معنای آفریننده و صفت اهورامزدا (پروردگار آیین زرتشت) است به همین دلیل زرتشتیان در این روز به نیایش نیز می‌پرداختند.
در مقاله  معرفی جشن های ایرانیان به معرفی جشن ها و آداب و رسوم ایرانی پرداخته ایم.

رسوم جشن دیگان

بهتر است رسوم جشن دیگان را در دو بخش بررسی کنیم، اولی خرم روز که همان تولد خورشید و روز اول دی و اولین روز زمستان است و دیگری دی به آذر، دی به مهر و دی به دین.

خور روز

بعد از جشن یلدا که طولانی ترین شب سال است و تاریکی همه جا را در برمی‌گیرد، روز تولد خورشید و روز اول زمستان یعنی اول دی می‌آید. جایی که نور بر تاریکی، خیر بر شر، خوبی به بدی پیروز می‌شود و دوباره جان تازه‌ای می‌گیرند. برخی حتی این روز را اولین روز سال هم می‌دانند.

در این روز تمامی مردم ایران باستان دست از دروغ و کارهای زشت و ناپسند برمی‌داشتند و حتی حیوانی را برای غذا نمی‌کشتند. خرم روز یک تعطیلی بسیار خوب برای استراحت و در کنار مردم بودن، بوده است، به همین دلیل تمام مردم به صورت داوطلبانه دست به دست هم می‌دادند و با هم آن را برگزار می‌کردند. در این روز پادشاه با مردم دیدار می‌کرد و زرتشتیان به دعا و نیایش اهورا مزدا می‌پرداختند.

دی به آذر، دی به مهر و دی به دین

این 3 روز هم آدابی مانند خرم روز دارد و مردم در این 3 روز هم تعطیل بودند و به جشن و پایکوبی می‌پرداختند. غذاهایی مانند آش می‌خوردند تا از سرمای زمستان در امان بمانند. می‌گویند در این روزها و خرم روز مردم در کنار یک درخت سرو که نماد ایستادگی در مقابل سرماست، تجمع می‌کردند و قول می‌دادند تا سال بعد درخت سرو دیگری بکارند.

جشن‌های دیگری مانند میدیارم‌گاه و سیرسور نیز در دی ماه برگزار می2شده است که هر کدام داستان خود را دارند. برای مثال در جشن سیرسور به یاد جمشید بزرگ، پادشاه ایران زمین که دیوها او را کشتند، مردم گوشت را با سیر طبخ می‌کردند و می‌خوردند تا از دیوها در امان بمانند.